Arhitekta Dragoljub Drago Marković preminuo je 14. aprila 2020. u 90. godini života. Zaslužni je stvaralac u arhitelturi na prostoru Crne Gore. Svojim djelom podržao je opštu sliku – matricu Podgorice – „grada svjetlosti i proporcija”, koje je postavio arh. Vujadin Popović, inicijalnim objektima Hotelom „Crna Gora”, Zgradom Pošte i prostranim Bulevarom Svetog Petra Cetinjskog.
Na vijest o odlasku uglednog arhitekte i urbaniste, arhitekta Andrija Markuš je ocijenio da je Marković imao izražen osjećaj za detalj, inovaciju i praktičnost.
– Najviše je projektovao za Podgoricu, u velikom dijelu koautorski sa arh. Draganom Tasićem. Bio je pobornik tada aktuelne maksimalne izučenosti svih komponenti koje arhitekturu čine svrsishodnim građenjem, kao preduslovom za estetske nadogradnje i interpretacije. To znači da što čovjek spolja vidi kao iskreno i čisto, to isto takvo vidi i unutar objekta, jedno na drugo nadovezano. Sve kao čista potreba bez larpurlarizma, koje plijeni naspram danas čestih disproporcija. Imao je, naročito za male jednoporodične zgrade, osjećaj za detalj, inovaciju i praktičnost, da su njegovi veoma uspjeli projekti individualnih zgrada, preuzimani – kopirani bez dozvole, u nekim rješenjima kao da je to tradicionalni tip zgrade – rekao je arhitekta Andrija Markuš.
U tekstu koji je „Dan” objavio u februaru 2015. godine arhitekta Marković je svjedočio kako je ponosan što preko 40 godina živi u jednoj od 50 najljepših ulica na svijetu – Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog, kome je sajt „Arhitektura i dizajn” dodijelio laskavu titulu.
– Bulevar je odmah posle Drugog svjetskog rata oformio čuveni arhitekta Vujadin Popović i u potpunosti je prilagođen narodu. Četiri trake, široki trotoari, zgrade podjednake visine, širok prostor između zgrada i drvored koji natkriva trotoare i pravi hladovinu, predstavlja pravi primjer velike, široke avenije. U to doba, to je bila prava rijetkost. Popović se trudio da gradu postavi osnov, koji ima smisla i koji nikad niko nije i ne bi mogao da ugrozi – svjedočio je Marković.
Posebno je istakao što je tada na najznačajnijem gradskom bulevaru zasađena čuvena biljka „melija” koja pravi veliku hladovinu i pješacima omogućava prostrano šetalište. Savremenom urbanizmu je zamjerao što se ulice mnogo kinđure palmama i raznim ukrasnim biljem, da su trotoari uski ili ih uopšte nema. Isticao je da je dvadesetak godina nakon izgrađenog bulevara bio i načelnik za urbanizam i poslednji arhitekta na toj funkciji. Nakon njega, svjedočio je, više nije postojala funkcija načelnik već sekretar i mogli su da je obavljaju ljudi iz bilo koje struke.
U neobjavljenoj knjizi „Biografija - Dragoljub Drago Marković”, autorka arh. Lidije Marković Milovanović, kćerka uvaženog arhitekte, navodi da je rođen septembra 1930. godine u Piperima. Školovanje je nastavio u Sarajevu, studirajući arhitekturu.
– Kao najstariji sin majke Danice i oca Radovana Markovića u selu ostavlja majku, dva mlađa brata Bora i Vlada, kao i dvije sestre Draginju i najmlađu Sonju. Sa 13 godina ostaje bez oca, pa počinje da brine o braći i sestrama, najmlađa Sonja, tada je imala pet godina. Završava studije na Univerzitetu u Sarajevu, poslije ide na odsluženje vojnog roka, pa provodi godinu u Herceg Novom kao mladi arhitekta u vojnoj službi. Prvo zaposlenje dobija u preduzeću „Prvoborac” u tadašnjem Titogradu, a kasnije nastavlja da radi u Opštem građevinskom preduzeću. Kao mladi stručnjak, odlazi u Skoplje 1963. godine, poslije katastrofalnog zemljotresa, pa tu ostaje godinu dana gdje radi na obnovi grada. Vraća se u Titograd i nastavlja sa radom u „Prvoborcu” – navodi Lidija Marković Milovanović.
Kako dalje piše, na poziv libijske vlade odlazi kao tehnička međunarodna pomoć ZAMTEKS-u.
– U Libiju odlazi 1966. i ostaje do 1970. godine, radeći u Ministarstvu javnih radova Libije i privatnoj firmi. Za tadašnje naručioce poslova radi na izradi projekata za bogatu klijantelu toga doba. Rad u Libiji posvećen je arhitektonsko-urbanističkim aktivnostima, usmjeravanjem ka projektovanju administrativnih objekata, omladinskog centra, učiteljskog centra, nekoliko opštinskih zgrada i rezidencijalnih vila.
Od 1986. do 1989. radi u „Agrokombinatu 13. jul”, kao direktor Projektantskog biroa za inženjering. U tom periodu bavi se izradom naučnih elaborata i projektovanjem sa svojim timom u oblasti poljoprivrede, unapređenjem standarda – navodi u očevoj biografiji Marković Milovanović.
Od 1990. godine radio je kao potpredsjednik Izvršnog odbora Opštine Podgorica. Nakon godinu dana će se penzionisati, ali i dalje će biti aktivan. Pokrenuće pitanje dovođenja vode u Stijenu Pipersku, kroz plan i program koji predlaže Ministarstvu poljoprivrede za selo Donji Markovići.
– U karijeri dugoj 60 godina ostavio je izgrađenih oko 50 individualnih porodičnih, kao i poslovnih objekata. Projektovao je Sportsku salu Gimnazije „Slobodan Škerović”, te stambene zgrade pod Goricom, kod nekadašnje Male pijace, popularnu „Galeniku”, zgradu iza tehničke škole, zatim u ulicama Ivana Vujoševića, Vasa Raičkovića, nekadašnjoj Ulici Petra Matovića. Autor je poslovno-stambene zgrade „Simpo”, te vojno-stambene zgrade u Herceg Novom. Projektant je Kazneno-popravnog doma, Biohemijskog instituta u Podgorici. Autor je poslovnog objekta u kojom se nalazi Ambasada Turske. Projektovao je Crkvu Svetog Vasilija Ostroškog na Jabuci, Spomenika palim borcima u NOR-u 1941-45. i žrtvama fašističkog terora sa područja Pipera, otkrivenog na Trijepču kod Podgorice 1967. godine – navodi se, između ostalog, u biografiji.
Oproštaj unuka Marka i Duška je posebno dirljiv.
– Đede, obilježio si nam djetinjstvo kojega se često i rado sjećamo. Svakog brda sa kojega smo durbinom posmatrali Podgoricu, izleta na sve spomenike naše istorije Pipera, Vučice, Kamenika, bezbrojnih šetnji, druženja, prvih poteza šahovskih partija i mudrosti koje si nas naučio. U tom djetinjstvu bićeš vječan odakle god se vraćali tu ćemo te zateći kao sjenku kao ispod Piperske strehe –napisali su unuci. R.K.

---